Waarom een intelligent kind toch kinds reageert?

Wat een weekje heb ik net achter de rug. Een echte roller-coaster, die nog niet naar beneden is gedenderd, maar rust zijn weg naar beneden zoekt. 

Dit alles heb ik te danken aan de uitnodiging die ik kreeg om te komen spreken over het autisme bij hoogbegaafde kinderen op het Novilo-congres in Nederland. Ik mocht naast Dr. Joseph Renzulli staan. Best wel fier op mezelf. 

Je begrijpt een heel intensieve, maar boeiende ervaring.

Tussendoor had ik ook de gelegenheid om andere sprekers te ontmoeten en te beluisteren.

De laatste dag sloot ik aan bij Tijl Koenderink van Novilo: "Waarom sluit een kalenderleeftijd niet altijd aan bij de ontwikkeling van een kind?"

Spiral Dynamics

Natuurlijk werd er gefocused op een jong kind dat een hogere cognitieve ontwikkeling heeft dan zijn leeftijd. Ikzelf zat er met mijn combinatiebril op: autisme-hoogbegaafdheid.

Het minste wat ik kan zeggen is dat het me triggerde. En daarom deel ik nu al mijn eerste gedachten mee.  
Ik ben benieuwd naar jullie input en bedenkingen.

De hele lezing draait rondom het ontwikkelingsmodel Spiral Dynamics van Dr. Clare W. Graves. 

Hierin ziet men de ontwikkeling van de mens als een spiraal van manieren waarop hij de wereld bekijkt. Bij elke fase in het leven past een welbepaalde manier van denken.

Het hoofdconcept bestaat uit de evolutie en de ontwikkeling van de mens via verschillende fasen. Door ervaringen loopt de ene fase ongemerkt over in de andere.  Het overgaan naar een volgend niveau betekent niet dat het vorige niet meer aanwezig. Het betekent dat het levensbeeld van deze persoon complexer is geworden.

Elke fase is noodzakelijk in de ontwikkeling. Een volgende fase is dan ook niet beter dan de vorige. Ze horen allen in de ontwikkeling van een persoon. 

De context, de omgeving en het moment bepalen welke fase dan moment bepalend is of gebruikt wordt. De evolutie bestaat dan ook eerder uit een spiraal van opeenvolgende fases dan op een letterlijke opeenvolging. 

De opdeling

De overlevingsfase (beige)

Het leven van een kind in deze fase staat in het teken van overleven. Voedsel, water en warmte zijn de belangrijkste elementen. Het zal van zich laten horen wanneer het honger heeft, zijn pamper heeft ondergedaan, .... De natuurlijke behoeftes. 

De ouder neemt op deze momenten de zorgende rol op zich en komt aan de behoefte van het kind tegemoet. 

De baby reguleert zijn gevoelens aan de hand van de gevoelens van zijn omgeving. Hierdoor geraakt hij in paniek wanneer zijn mama in paniek is, maar wordt hij ook weer rustig wanneer deze rustig is. 

De impact van de omgeving zal nooit groter zijn als in deze overlevingsfase. 

De fase van geborgenheid (paars)

Op dit moment voelt een kind de verbondenheid met zijn ouders. Het zoekt de hechting en de geborgenheid bij hen.  Het is een fase waarop het kind beseft dat het een individu is. Hij behoort op dat moment tot een grotere groep. 

Daarom stelt een kind volgend gedrag:

• Eénkennigheid naar ouders toe
• Ouders hebben het gezag
• Leren van oorzaak en gevolg

De fase van macht (rood)

Dit is een fase van verzet of de fase van 'Ik ben twee en ik zeg neen!'. Het kind ontwikkelt meer en meer zijn eigen individualiteit. 
Mogelijk gedrag is: 

• Opstandig gedrag
• Onberekende risico's nemen
• Merken dat het dingen beter kan dan de andere
• Scheppen van identiteit
• Egoïstisch gedrag

Dit is gedrag dat we bij peuters maar ook bij pubers aantreffen. 
Blijkbaar zou ongeveer 20% van de bevolking permanent in deze fase functioneren. 

De fase van orde (blauw)

Een kind aanvaardt dat er een hiërarchisch systeem is rondom hem. Het is plichtbewust en begrijpt dat het zich moet aanpassen. Het aanvaardt dat er gestraft wordt wanneer er foute dingen gebeuren. 
Bijhorend gedrag: 

• Leren dat het zich soms beter aan regels kan houden
• Zoeken naar de zin van het leven
• Rechtvaardigheidsgevoel
• Consequenties kunnen inschatten
• Besef van de invloed van het eigen gedrag op anderen

De fase van succes (oranje)

Hier gaan we op zoek naar eigen succes en eigen belang. Een kind zoekt uit wat het zelf belangrijk vindt, en stippelt zijn eigen weg uit. De persoonlijke ontwikkeling staat vooraan, onafhankelijk van de impact op de omgeving. 

• Een kind wilt het beter doen dan zijn ouders
• Stellen van kritische vragen
• Meer mogelijkheden zien en opportunistisch kiezen

De fase van Gemeenschap (groen)

Een persoon zoekt bewust de verbondenheid op, zonder zich verplicht te voelen. Menselijke waarden staan bovenaan, en het individu komt op de achtergrond terecht. 

• Geld komt op de achtergrond
• Vrienden zijn belangrijk
• Bewustzijn van kansen en mogelijkheden die er reeds zijn

Opmerkzaam is dat iedereen tot en met deze fase geloofd dat de fase waarin hij op dat moment behoort, de enige correcte fase is. Zo zal iemand die in rood functioneert, overtuigd zijn dat rood de juiste fase is. Hetzelfde geldt voor blauw, paars, ... tot en met groen. 

De fase van inzicht (geel)

Deze persoon beseft dat elke fase zijn nut en zijn eigenheid heeft. Iedereen verdient zijn plekje. Het is ook het moment dat een persoon zichzelf verder wil ontwikkelen. Hij geniet van de verantwoordelijkheid en de mogelijkheden dat het geeft.
Mogelijk gedrag: 

• Besef dat er veranderingen nodig zijn
• Constant in evolutie zijn

De fase van holisme (turkoois)

Dit is de fase die vaak als spiritueel en holistisch wordt omschreven. 

Bij kinderen zien we de verschillende niveaus terugkomen tot en met de groene fase. De laatste 2 fases zijn maar voor de enkelingen als volwassenen. 

Realiteit

Bij louter hoogbegaafde kinderen merken we dat hun denkpatroon vaak een hogerniveau bereikt ten opzicht van hun emotioneel niveau. Daardoor praat een kind perfect op een groen niveau (gemeenschap), maar het handelt op een rood niveau (macht).

Voor een omgeving is dit een zeer verwarrende periode, omdat de 2 luiken zich expliciet op een ander niveau bevinden. (asynchrone ontwikkeling)
Dit reflecteert zich vb. in de grote wens naar autonomie die zo kenmerkend is voor hoogbegaafde kinderen. Deze kan echter door de omgeving niet steeds ingewilligd worden, door een gebrek aan zelfregulatie. vb. Een kind van 5 jaar laat je niet met je bankkaart naar de supermarkt gaan. 

Om een kind verder te laten ontwikkelen moet de omgeving zijn opvoeding dan ook aanpassen aan het niveau van het kind. Hierdoor kan het uitgroeien tot mooie volkomen groene, gele of misschien turkoois personen. 

En het autisme? 

Maar wat doen we bij kinderen met autisme? Geldt dit schema dan ook nog?

Even een bedenking.
Het inlevingsvermogen in zichzelf en in iemand anders is bij kinderen met autisme een moeilijk gegeven. Het loopt niet vanzelf. Vaak hebben ze sturing en externe input nodig om tot deze inzichten te komen.

Als we de verschillende fasen nemen, kan er geconcludeerd worden dat deze kinderen moeilijk de rode fase (macht) ontgroeien. Het is de fase van denken vanuit het ik. Een fase waarop een kind verder gaat van zijn eigen wereld.
De blauwe fase (orde) vraagt plots zoveel van een kind. Het moet in deze fase volkomen rekening met iemand houden. Het moet kunnen bedenken wat iemand van zijn gedrag vindt en hoe deze persoon hierop zou reageren.

Kortom, de blauwe fase lijkt voor mij niet natuurlijk aan te sluiten bij kinderen met autisme. 
Toch triggert het hel wat bijkomende vragen.

Vormt dit kader een juiste manier om naar deze kinderen te kijken? Doet het hen recht aan om hen op dergelijke wijze onder te verdelen? En welke 'successen' in hun leven zien we dan voor hen? 

Het is een bizar einde van een blog, met meer vragen dan antwoorden. Maar ook een mogelijkheid om op facebook dit gesprek verder te zetten.

Dus laat me weten wat jouw bedenkingen zijn, aub? Ken je passende literatuur, die je me kan aanraden? Dat zou fantastisch zijn.