Slapen bij kinderen met autisme: een verborgen strijd
Slapen is een essentieel proces voor het herstel van lichaam en geest, maar voor kinderen met autisme kan het bereiken van een goede nachtrust een complexe uitdaging zijn. Eén van de minder bekende aspecten die hierbij een rol spelen, is de werking van de interosensoren – de zintuigen die informatie uit het eigen lichaam doorgeven.
Wat zijn interosensoren?
Interosensoren zijn verantwoordelijk voor het waarnemen van interne lichamelijke processen, zoals honger, dorst, een volle blaas, hartslag en vermoeidheid. Ze helpen ons lichaam om signalen te herkennen en hier adequaat op te reageren. Voor veel kinderen met autisme is deze waarneming niet altijd even helder of consistent. Een kind kan bijvoorbeeld moeite hebben om te voelen dat het moe is of kan signalen zoals honger en verzadiging door elkaar halen. Dit heeft directe gevolgen voor hun slaapkwaliteit.
Bij kinderen met autisme is er vaak sprake van een onregelmatige of vertraagde verwerking van interosensorische signalen. Dit kan op verschillende manieren hun slaapproblemen verklaren:
- Moeite met slaapgevoel herkennen: Veel kinderen voelen niet goed wanneer ze moe zijn. Ze kunnen hyperactief blijven tot laat in de avond of plotseling "instorten" zonder waarschuwingssignalen.
- Onrust door interne signalen: Een volle blaas, een hongergevoel of zelfs subtiele veranderingen in lichaamstemperatuur kunnen moeilijker worden genegeerd, wat het inslapen belemmert.
- Verstoorde overgang naar slaap: De overgangen in het lichaam, zoals van waaktoestand naar slaap, worden gestuurd door subtiele veranderingen in hormonen en lichaamstemperatuur. Als een kind deze veranderingen niet goed voelt, kan de overgang moeizaam verlopen.
Hoe kun je als ouder of begeleider helpen?
Om kinderen met autisme te ondersteunen in hun slaap, is het belangrijk om rekening te houden met de invloed van interoceptie. Hier zijn enkele tips:
- Creëer een voorspelbare routine: Een vaste slaapstructuur helpt om het lichaam een ritme aan te leren, zelfs als de interne signalen niet altijd duidelijk zijn. Denk aan een vast tijdstip om te eten, tanden te poetsen, en een rustige activiteit voor het slapengaan.
- Introduceer lichaamsbewustzijn: Activiteiten zoals yoga, ademhalingsoefeningen of zachte massage kunnen kinderen helpen om meer bewust te worden van hun lichaam. Dit kan hen ook kalmeren voor het slapengaan.
- Zorg voor sensorische ondersteuning: Voor sommige kinderen helpt het gebruik van een verzwaringsdeken, witte ruis of aromatherapie om externe prikkels te minimaliseren en interne rust te bevorderen.
- Let op signalen van onrust: Soms zijn slaapmoeilijkheden een gevolg van onderliggende problemen, zoals ongemak door een volle maag, een gevoel van honger, of andere lichamelijke sensaties. Door deze signalen te leren herkennen, kun je proactief handelen.
- Gebruik visuele hulpmiddelen: Voor kinderen die het moeilijk vinden om moeheid te identificeren, kan een visueel schema met een "slaaptijdklok" of afbeeldingen helpen om te begrijpen wanneer het tijd is om naar bed te gaan.
Steven Degrieck is de specialist over het sensorische moeilijkheden en autisme in Vlaanderen. Op 13 januari verzorgt hij de webinar rond slaapproblemen. Schrijf je in om erbij te zijn.
