Overlap/Verschil HB en ASS
Autisme en hoogbegaafdheid: Hoe herken je de verschillen?
Autisme en hoogbegaafdheid kunnen op veel gebieden overlappen, wat het soms lastig maakt om ze van elkaar te onderscheiden. Kinderen met autisme en/of hoogbegaafdheid kunnen diepe interesses hebben, gevoelig zijn voor prikkels en perfectionistisch zijn. Maar waar ligt nu precies het verschil?
Weet dat dit niet voor elke persoon met autisme of hoogbegaafdheid geldt. We plaatsen beiden naast elkaar om een beeld te krijgen, omdat er te vaak wordt gekeken vanuit een éénzijdige bril. Het artikel is ook niet bedoeld als psycho-educatie voor kinderen.
1. Sociale contacten:
🤝 Voorbeeld:
Emma (9 jaar) zoekt weinig aansluiting bij leeftijdsgenoten. Ze praat niet mee over TikTok-trends en lijkt meer op haar gemak in gesprekken met volwassenen.
🔍 Verschil:
- Autisme: Emma ervaart sociale interactie anders dan haar leeftijdsgenoten. Ze kan zich minder goed voorstellen hoe je een gesprek over TikTok moet houden, omdat ze het niet interessant vindt. Met volwassenen is praten net makkelijker, omdat ze meer luisteren naar het kind.
- Hoogbegaafdheid: Emma zoekt bewust gesprekken op met oudere kinderen of volwassenen, omdat die haar intellectuele prikkels geven. Ze kan wel sociaal vaardig zijn, maar vindt leeftijdsgenoten ‘saai’.
2. Focus op details:
🔎 Voorbeeld:
Noah (7jaar) kijkt naar een afbeelding van een bos met dieren. Terwijl de juf vraagt: "Wat zie je op deze tekening?". Hij benoemt wat hij op de tekening waarneemt.
🔍 Verschil:
- Hoogbegaafdheid: Voor Noah vallen veel details op, omdat hij op deze manier snel verbanden kan leggen met de kennis die hij heeft.
- Autisme: Noah antwoordt dat hij de bomen, een tijger en een papegaai op. Hij besteed hier aandacht aan om zo een overzicht over de wereld te bekomen. Hij vindt het soms ook heel leuk om met details bezig te zijn.
3. Intensieve interesses:
📚 Voorbeeld:
Milan (10 jaar) is gefascineerd door de ruimte. Hij leest alles over dit onderwerp en praat er ook heel graag over met iedereen die het wil horen.
🔍 Verschil:
- Autisme: Milan komt tot rust door bezig te zijn met zijn interesses. Zijn stressniveau daalt, waardoor hij er voortdurend over praat of anderen oplegt om mee te doen. Het kan een ware obsessie worden, waardoor het niet meer rustgevend is.
- Hoogbegaafdheid: Milan heeft een diepe interesse en wil steeds meer weten. Hij is graag met zijn interesse bezig, maar kan ook over andere onderwerpen praten of zich verdiepen in andere onderwerpen.
4. Sensorische gevoeligheden
🔊 Voorbeeld:
Sophie (6 jaar) heeft moeite met de etiketjes in haar trui. En ook bij eten neemt ze het verschil in structuren waar.
🔍 Verschil:
- Hoogbegaafdheid: Sophie ervaart prikkels sterk. Haar hele lichaam is als het ware betrokken bij de verwerking van deze prikkels.
- Autisme: Sophie beleeft deze prikkels op een unieke manier. Sommige prikkels komen juist extra hard binnen, anderen komen helemaal niet binnen. Hierbij komt dat haar lichaam fysiek reageert op deze over- of onderprikkeling
5. Divergent denken
💡 Voorbeeld:
Daan (11 jaar) bedenkt tal van mogelijkheden hoe hij een bal uit de tuin van de buren kan halen.
🔍 Verschil:
- Autisme: Daan overdenkt het probleem en ziet soms heel veel oplossingen of helemaal geen oplossing. Hij komt soms niet tot uitvoering omdat hij niet altijd een volkomen overzicht heeft en zich niet kan inbeelden wat de gevolgen zouden kunnen zijn.
- Hoogbegaafdheid: Daan denkt creatief en vindt tal van mogelijke oplossingen voor een probleem. Hoewel het niet makkelijk kan zijn, maakt hij een beslissing om een dagelijks probleem op te lossen.
6. Perfectionisme en faalangst
🏆 Voorbeeld:
Lotte (8 jaar) wil dat haar tekening perfect is. Als iets niet lukt zoals ze wil, raakt ze gefrustreerd.
🔍 Verschil:
- Hoogbegaafdheid: Lotte heeft hoge verwachtingen van zichzelf. Dit kan komen omdat al het leren vroeger vanzelf ging en dat ze de dingen vroeger perfect kon. Ze blijft dit systeem voor zichzelf aanhouden.
- Autisme: Lotte heeft het ideale beeld in haar hoofd. Ze kan zich niet voorstellen wat er gebeurt wanneer ze dit niet perfect heeft gemaakt. Gaat de juf boos zijn, moet ze opnieuw beginnen, kan ze dan wel over naar het volgende jaar, …. Daarom is het noodzakelijk dat het perfect is.
7. Executieve vaardigheden
🧠 Voorbeeld:
Thomas (12 jaar) krijgt een opdracht waarbij hij meerdere stappen moet uitvoeren. Hij begint enthousiast, maar raakt halverwege in de war en weet niet meer hoe hij verder moet.
🔍 Verschil:
- Autisme: Thomas kan vastlopen omdat hij niet weet welke deelstappen hij moet nemen. Hij kan hierin bijleren. Belangrijk is dat we hierbij brugjes leggen over de verschillende contexten heen, zodat hij leert deze vaardigheid op meerdere momenten in te zetten.
- Hoogbegaafdheid: Thomas heeft veel ideeën en denkt snel, maar kan moeite hebben met planning en organisatie omdat hij zoveel gedachten tegelijk heeft. Door te oefenen kan hij deze vaardigheden leren en inzetten op meerdere momenten.
Een andere manier van denken, geen tekortkoming
De overeenkomsten tussen autisme en hoogbegaafdheid zijn groot, maar de verschillen liggen vaak in de manier waarop informatie wordt verwerkt en hoe iemand zich sociaal en emotioneel ontwikkelt. In plaats van autisme als beperking te zien, kunnen we het bekijken als een unieke manier van zijn, met sterke kanten die de wereld nodig heeft.
De sleutel tot het begrijpen van de verschillen tussen hoogbegaafdheid en autisme ligt in de manier waarop een kind informatie verwerkt in zijn brein. Niet alleen gedrag, maar vooral de onderliggende denkprocessen en prikkelverwerking geven waardevolle inzichten. Sommige kinderen hebben kenmerken van zowel autisme als hoogbegaafdheid, en het is belangrijk om te onderzoeken hoe zij de wereld om zich heen ervaren en structureren.
Door te kijken naar de manier waarop een kind leert, denkt en reageert op prikkels, kunnen we beter bepalen welke ondersteuning het nodig heeft. Dit vraagt om een diepgaande blik op cognitieve processen, informatieverwerking en executieve functies.
Wil je meer inzicht krijgen in hoe je dit verschil kunt herkennen en begeleiden? In de opleiding "Kijken voorbij het label van het autistische denken" leer je hoe je deze diepgang kunt verkrijgen en effectief kunt inspelen op de specifieke behoeften van kinderen. Op 10 april om 16u geef ik een webinar van 2u over dit andere zicht in combinatie met meer uitleg over de opleiding. Er zin nog enkele plekjes beschikbaar. Schrijf je zeker in, omdat ik later persoonlijk contact met je opneem om nog verdere vragen te beantwoorden. (€30 excl. BTW).
#Autisme #Hoogbegaafdheid #Neurodiversiteit #SterkeKanten #Denkverschillen
Download